Με αφορμή το 18ο Φεστιβάλ Ντοκυμαντέρ Θεσσαλονίκης που ολοκληρώθηκε στις 20 Μαρτίου, η Ελένη Ριζάκη εξηγεί πόσο παρεξηγημένο είδος είναι το ντοκυμαντέρ και ταυτόχρονα προτείνει μερικά από τα ντοκυμαντέρ που ξεχώρισε στο φετινό φεστιβάλ.
Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό όταν ακούς τη λέξη "ντοκιμαντέρ"; Το δικό μου μυαλό πήγαινε σε επιστημονικές παραγωγές τύπου National Geographic και BBC που έβαζε παλιά ο ΣΚΑΙ κι ανέλυαν τον τρόπο αναπαραγωγής των «αλογακίων της Παναγίτσας», ας πούμε. Ή κάτι άλλου τύπου ντοκιμαντέρ που ακολουθούν τη ζωή και πληροφορούν για τις πιο απόκρυφες στιγμές κάποιας μεγάλης προσωπικότητας, η οποία προφανώς να σε ενδιαφέρει για να κάθεσαι να το δεις.
Τα τελευταία χρόνια όμως έχω καταλάβει ότι τα ντοκιμαντέρ είναι κάτι άλλο, πιο σημαντικό και πιο δυνατό από όλα όσα ανέφερα παραπάνω. Μπορούν να σου δείξουν την κοινωνική κι ενίοτε σκληρή πραγματικότητα, να σου αποκαλύψουν πράγματα για τον κόσμο που ζεις που θα σε σοκάρουν αλλά θα σου ανοίξουν και τα μάτια, θα σε κάνουν να αλλάξεις τον τρόπο ζωής και σκέψης σου. Δεν έχει να κάνει δηλαδή, μόνο με στείρες επιστημονικές έρευνες και το (μη) λαμπερό κόσμο του lifestyle.
Το φετινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης διείσδυσε βαθιά μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα όχι μόνο της χώρας μας αλλά κι ολόκληρου του κόσμου, μέσα από το αφιέρωμά του: "Πρόσφυγες: Απόδραση προς την ελευθερία;". Δεν θα ήταν δυνατόν το φεστιβάλ να γυρίσει την πλάτη του στο προσφυγικό και να μην επιδείξει την ευαισθητοποίησή του για όσα γίνονται λίγα χιλιόμετρα μακριά, στην περιοχή της Ειδομένης.
Μερικά μόνο δείγματα αυτής της ευαισθητοποίησης είναι "Η Λαμπεντούζα το Χειμώνα" που μιλάει για τη Λαμπεντούζα, το ιταλικό νησάκι που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την Αφρική (τη συναντάμε και στην ταινία "Fuocoammare" που κέρδισε τη φετινή Χρυσή Άρκτο), το "I am Dublin" που ακολουθεί την ιστορία του Αχμέντ και ταυτόχρονα παρουσιάζει την προχειρότητα της Συνθήκης του Δουβλίνου αλλά κι η "Ιστορία αγάπης από τη Συρία" που δείχνει πως δεν υπάρχει μόνο τώρα αλλά και πριν στο δράμα των προσφύγων.
Έντονη ήταν κι η παρουσία του κοινωνικού και πολιτικού στοιχείου. Η "Ευρώπη Αγαπημένη" ακολουθεί τέσσερα νεαρά ζευγάρια, σε τέσσερις διαφορετικές ευρωπαϊκές πόλεις, τέσσερις διαφορετικές πορείες ζωής και τέσσερις διαφορετικοί προβληματισμοί. Κι όλα αυτά στην Ευρώπη της οικονομικής κρίσης. Το ντοκιμαντέρ "Χρυσή Αυγή: Προσωπική Υπόθεση" δείχνει αυτά που λίγο πολύ ξέραμε κι άλλα που αρχίζουμε να μαθαίνουμε. Η Ανζελίκ Κουρούνη υποδυόμενη μέλος της οργάνωσης δείχνει τι είναι πραγματικά το μόρφωμα που ονομάζεται Χρυσή Αυγή.
Δύο όμως ήταν τα ντοκυμαντέρ που με εξέπληξαν: ο "Επόμενος Σταθμός: Ουτοπία" και το "Ludlow, οι Έλληνες στους Πολέμους του Άνθρακα". Και τα δύο εμπεριέχουν θεματολογία που είναι σχεδόν άγνωστη στο ευρύ κοινό.
Ο "Επόμενος Σταθμός: Ουτοπία" πραγματεύεται το χρονικό της χειραφέτησης του χρεοκοπημένου εργοστασίου της BIO.ME από τους εργάτες του, ένα μεγάλο βήμα για το εργατικό κίνημα που όμως άφησε παγερά αδιάφορη την πλειοψηφία των ΜΜΕ. Το δεύτερο ντοκιμαντέρ μας μεταφέρει στο μακρινό 1914 και τη σύγκρουση ανάμεσα στο Ροκφέλερ και το συνδικάτο ανθρακωρύχων στις ΗΠΑ δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στη συμμετοχή των Ελλήνων εργατών. Εξεπλάγην λοιπόν γιατί το Φεστιβάλ επέλεξε να κάνει μια μικρή αλλά σημαντική αναφορά στο ελληνικό εργατικό κίνημα σε καιρούς άγριους γι' αυτό.
Βγάζοντας ένα γενικότερο συμπέρασμα για τα ντοκιμαντέρ, βλέπω ότι αποτελούν όχι απλά ένα είδος αλλά ένα δεύτερο σινεμά από μόνα τους. Είναι ιστορίες αγάπης, βιογραφίες, πολιτικά σκάνδαλα, κοινωνικά δράματα που συχνά βασίζονται σε σενάρια πραγματικά που συμβαίνουν εδώ και τώρα και σε πρωταγωνιστές αληθινούς που δεν προσποιούνται.
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου